Mụn nhọt và mẩn ngứa là những tình trạng da liễu phổ biến thường gặp khi cơ thể bị nóng trong, dị ứng hoặc suy giảm chức năng đào thải độc tố. Bên cạnh các biện pháp y học hiện đại, nhiều người tìm đến các loại thảo dược dân gian với tác dụng làm mát, giải độc và hỗ trợ cải thiện làn da. Trong đó, cây cối xay được biết đến như một vị thuốc lành tính, dễ sử dụng và có lịch sử ứng dụng lâu đời trong việc hỗ trợ điều trị mụn nhọt, mẩn ngứa từ bên trong lẫn bên ngoài.
Giới thiệu về cây cối xay
Cây cối xay, tên khoa học là Abutilon indicum, thuộc họ Bông (Malvaceae), còn gọi là kim hoa thảo, dằng xay. Loại cây này mọc hoang nhiều ở các vùng quê Việt Nam, có thể thu hái quanh năm. Theo Đông y, cây cối xay có vị ngọt, tính mát, quy vào các kinh can, thận, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu và tiêu viêm.
Toàn bộ cây từ lá, thân đến rễ đều có thể sử dụng làm thuốc. Người dân thường dùng cối xay để nấu nước uống, giã đắp ngoài da hoặc phối hợp trong các bài thuốc dân gian chữa mụn nhọt, mẩn ngứa, viêm da dị ứng.
Nguyên nhân gây mụn nhọt, mẩn ngứa theo Đông y
Theo y học cổ truyền, mụn nhọt và mẩn ngứa thường do phong nhiệt, huyết nhiệt, thấp nhiệt hoặc gan nóng, chức năng giải độc của cơ thể suy giảm. Khi nhiệt độc không được bài tiết đúng cách, chúng tích tụ dưới da và gây nên tình trạng nổi mẩn, ngứa ngáy, mụn mủ, thậm chí là mụn bọc sưng viêm kéo dài.
Vì vậy, việc làm mát cơ thể, thanh lọc gan, giải độc là hướng điều trị được ưu tiên. Cây cối xay chính là một trong những thảo dược đáp ứng tiêu chí này, nhờ có tính mát và tác dụng lợi tiểu giúp cơ thể đào thải độc tố hiệu quả.
Tác dụng của cây cối xay trong hỗ trợ điều trị mụn nhọt, mẩn ngứa
Thanh nhiệt – giải độc từ bên trong
Cây cối xay giúp làm mát gan, thanh nhiệt toàn thân, điều hòa khí huyết. Khi cơ thể được thanh lọc, lượng độc tố giảm sẽ giúp ngăn ngừa mụn hình thành và hỗ trợ làm dịu các nốt mụn viêm. Đặc biệt phù hợp với người bị mụn do nóng trong, ăn nhiều đồ cay nóng, uống ít nước.
Giảm viêm – làm dịu vùng da tổn thương
Cối xay có chứa một số hợp chất kháng viêm tự nhiên như flavonoid, saponin và polysaccharide giúp hỗ trợ làm dịu vùng da sưng đỏ, ngứa ngáy. Khi dùng ngoài da, cây cối xay giúp làm giảm nhanh cảm giác rát và khô da, hạn chế tình trạng viêm lan rộng.
Lợi tiểu – hỗ trợ đào thải độc tố
Một cơ chế quan trọng khác là khả năng lợi tiểu. Khi uống nước cây cối xay mỗi ngày, lượng nước tiểu được đào thải tăng lên, từ đó kéo theo các độc tố trong máu và nội tạng được đưa ra ngoài nhanh chóng hơn. Điều này góp phần giúp da sạch hơn từ bên trong.
Tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên
Dược liệu này còn có khả năng tăng sức đề kháng của cơ thể trước các tác nhân gây viêm ngoài da. Sử dụng lâu dài có thể hỗ trợ ổn định cơ địa, hạn chế tái phát các vấn đề da liễu do yếu tố nội sinh.
Cách dùng cây cối xay hỗ trợ điều trị mụn nhọt, mẩn ngứa
Dạng uống
Lấy 20–30g cây cối xay khô (hoặc 50g cây tươi), rửa sạch, nấu với 1,5 lít nước đun sôi trong 20 phút. Chia làm 2–3 lần uống trong ngày. Nên dùng liên tục 5–7 ngày trong đợt nóng bức hoặc khi da xuất hiện mụn, mẩn ngứa.
Dạng đắp ngoài
Lá cây cối xay tươi giã nát, trộn với một chút muối trắng, đắp trực tiếp lên vùng da bị mụn nhọt, mẩn ngứa. Đắp 15–20 phút rồi rửa sạch lại với nước ấm. Áp dụng mỗi ngày 1 lần trong 3–5 ngày.
Dạng tắm thảo dược
Dùng khoảng 200g cây cối xay tươi (hoặc 100g khô), đun với 3–4 lít nước trong 20 phút. Pha loãng nước này để tắm hoặc ngâm rửa vùng da tổn thương, giúp làm dịu và giảm cảm giác ngứa.
Lưu ý khi sử dụng cây cối xay
Cây cối xay tương đối an toàn, nhưng người có cơ địa hàn, đang bị tiêu chảy, lạnh bụng nên thận trọng khi dùng dài ngày. Phụ nữ mang thai cần hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng.
Không nên lạm dụng cây cối xay thay thế hoàn toàn cho các biện pháp y học nếu mụn nhọt có dấu hiệu nhiễm trùng nặng, sưng mủ to hoặc tái phát thường xuyên. Khi đó, nên thăm khám chuyên khoa để được điều trị phù hợp.
Kết luận
Cây cối xay là một trong những dược liệu quen thuộc, dễ sử dụng và có nhiều ứng dụng trong chăm sóc sức khỏe làn da. Với đặc tính thanh nhiệt, giải độc, kháng viêm nhẹ, loại cây này hỗ trợ cải thiện tình trạng mụn nhọt, mẩn ngứa hiệu quả từ bên trong lẫn bên ngoài. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng cách, kết hợp với lối sống lành mạnh để đạt được kết quả bền vững và an toàn.