Cây Nở Ngày Đất Có Giúp Giảm Viêm, Hạ Sốt Trong Y Học Dân Gian Không?

Trong kho tàng thảo dược Việt Nam, cây nở ngày đất là cái tên quen thuộc với nhiều người yêu thích các phương pháp chăm sóc sức khỏe tự nhiên. Không chỉ được biết đến với tác dụng thanh nhiệt, giải độc, loại cây này còn được dân gian sử dụng để giảm viêm và hạ sốt. Nhưng thực hư công dụng này như thế nào và có cơ sở khoa học hay không?

Đặc điểm và nguồn gốc của cây nở ngày đất

Cây nở ngày đất có tên khoa học Gomphrena celosioides, thuộc họ Dền, thường mọc tự nhiên ở nhiều vùng nhiệt đới. Cây thân bò, chiều dài trung bình khoảng 30–50 cm, lá hình bầu dục thuôn dài, phủ một lớp lông mịn. Hoa nhỏ, màu trắng hoặc tím nhạt, nở rộ vào ban ngày và khép lại khi trời tối – đặc điểm tạo nên tên gọi đặc biệt của cây.

Trong y học cổ truyền, toàn bộ cây đều có thể dùng làm thuốc, từ rễ, thân cho đến lá. Vị hơi đắng, tính mát của cây được cho là có khả năng thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu viêm, giải độc và hỗ trợ làm mát cơ thể.

Tác dụng giảm viêm theo y học dân gian

Từ lâu, cây nở ngày đất đã được sử dụng như một vị thuốc hỗ trợ điều trị các chứng viêm nhiễm nhẹ. Người dân thường dùng cây tươi hoặc khô sắc uống để giảm các biểu hiện viêm ở đường hô hấp, viêm khớp nhẹ hay viêm gan.

Cơ chế giải thích từ góc nhìn dân gian chủ yếu dựa trên tính mát và khả năng thanh nhiệt của cây. Khi cơ thể bị viêm, theo quan niệm Đông y, thường kèm theo “nhiệt độc” hoặc “nhiệt thấp”, vì vậy việc dùng thảo dược mát gan, thanh nhiệt được cho là giúp cân bằng lại trạng thái cơ thể, từ đó giảm các triệu chứng viêm.

Khả năng hạ sốt trong các bài thuốc truyền thống

Không ít người ở nông thôn từng dùng nở ngày đất để nấu nước uống hoặc tắm khi bị sốt, đặc biệt là sốt do cảm nắng, cảm cúm. Tính mát và vị đắng nhẹ của cây được cho là giúp giải nhiệt từ bên trong, làm cơ thể đỡ nóng bức và khó chịu.

Một số bài thuốc dân gian còn kết hợp cây nở ngày đất với các loại thảo dược khác như lá bạc hà, lá tre, hoặc lá sả để tăng hiệu quả hạ sốt và làm thông thoáng đường hô hấp.

Cơ sở khoa học về công dụng giảm viêm, hạ sốt

Một số nghiên cứu dược lý hiện đại đã phân tích thành phần của cây nở ngày đất và phát hiện sự hiện diện của các hợp chất như flavonoid, saponin và alkaloid. Flavonoid nổi tiếng với khả năng chống oxy hóa và kháng viêm, giúp giảm tổn thương mô do phản ứng viêm gây ra. Saponin có tác dụng điều hòa miễn dịch, hỗ trợ cơ thể chống lại vi khuẩn và virus.

Ngoài ra, các hợp chất này còn giúp tăng cường quá trình trao đổi chất và điều hòa nhiệt độ cơ thể, gián tiếp góp phần vào tác dụng hạ sốt. Tuy nhiên, số lượng nghiên cứu trên người về tác dụng này vẫn còn hạn chế, vì vậy việc sử dụng cây nở ngày đất nên được xem là biện pháp hỗ trợ, không thay thế điều trị y khoa.

Cách sử dụng an toàn trong đời sống

Trong dân gian, nở ngày đất thường được dùng ở dạng sắc uống. Người lớn có thể dùng khoảng 15–20 gram cây khô (hoặc 30–40 gram cây tươi), rửa sạch và đun với 1 lít nước, đun nhỏ lửa khoảng 15 phút, sau đó uống ấm. Nếu dùng để hạ sốt, có thể kết hợp uống và lau người bằng nước sắc để tăng hiệu quả làm mát.

Tuy nhiên, không nên uống quá đặc hoặc quá nhiều trong ngày vì có thể gây hạ huyết áp hoặc tiêu chảy nhẹ. Trẻ em, phụ nữ mang thai và người đang điều trị bệnh mạn tính cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Lưu ý khi áp dụng

Cây nở ngày đất có tính mát, vì vậy những người có cơ địa hàn (thường xuyên lạnh tay chân, dễ tiêu chảy) cần thận trọng khi dùng. Khi bị sốt cao kéo dài hoặc viêm nặng, cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh lạm dụng thảo dược dẫn đến chậm trễ chữa bệnh.

Đồng thời, cần phân biệt nở ngày đất với một số loại cây có hình dáng tương tự để tránh nhầm lẫn, vì không phải cây nào cũng an toàn cho sức khỏe.

Kết luận

Cây nở ngày đất là thảo dược quen thuộc trong y học dân gian, được tin dùng nhờ khả năng hỗ trợ giảm viêm và hạ sốt. Các thành phần hoạt chất trong cây đã phần nào được khoa học chứng minh có tác dụng kháng viêm, chống oxy hóa và thanh nhiệt. Tuy vậy, công dụng này nên được xem là hỗ trợ, không thay thế phương pháp điều trị chính thống. Sử dụng đúng cách và có hướng dẫn của chuyên gia sẽ giúp tận dụng tốt lợi ích của loại cây này mà vẫn đảm bảo an toàn cho sức khỏe.